Elektrokardiyografi (EKG), kalbin elektriksel aktivitesini kaydederek hekimlere önemli bilgiler sunan bir tanı yöntemidir. Kalp atışlarının zamanlamasını anlamak için kullanılan en önemli ölçümler PR aralığı, QT aralığı ve ST segmentidir. Bu ölçümler, kalbin farklı bölümlerinin nasıl çalıştığını gösterir ve ciddi hastalıkların teşhisinde kritik bir rol oynar.
Bu makalede, PR aralığı, QT aralığı ve ST segmentinin ne anlama geldiğini, nasıl ölçüldüğünü ve hangi hastalıkların teşhisinde kullanıldığını detaylı bir şekilde ele alacağız.
PR Aralığı: Atriyumdan Ventriküle Geçiş Süresi
PR Aralığı Nedir?
PR aralığı, atriyumların uyarılmasından ventriküllerin uyarılmasına kadar geçen süredir. Elektrokardiyografi (EKG) dalgalarından P dalgasının başlangıcından QRS kompleksinin başlangıcına kadar olan süre olarak ölçülür.
PR Aralığı Nasıl Ölçülür?
- PR aralığı EKG’de milisaniye (ms) cinsinden ölçülür.
- Normal PR aralığı 120 – 200 ms arasındadır (0,12-0,20 saniye).
- EKG’de P dalgasının başlangıcından QRS kompleksinin başlangıcına kadar geçen süre sayılarak belirlenir.
PR Aralığının Klinik Önemi
PR aralığı, kalpte iletim sisteminin sağlıklı çalışıp çalışmadığını anlamak için önemli bir parametredir. Anormal PR süreleri, kalp bloğu veya diğer iletim bozukluklarının teşhisinde kullanılır.
- Kısa PR Aralığı (˂120 ms):
- Wolff-Parkinson-White (WPW) Sendromu: Kalbin elektrik sinyallerinin anormal yollar üzerinden hızlı ilerlemesi.
- Lown-Ganong-Levine (LGL) Sendromu: Anormal kısa PR süresi ve hızlı ventriküler yanıt ile karakterizedir.
- Uzun PR Aralığı (˃200 ms):
- 1. Derece Kalp Bloğu: Elektrik sinyali atriyumdan ventriküle daha yavaş geçer.
- 2. Derece ve 3. Derece Kalp Bloğu: Daha ileri iletim bozuklukları olup, bazen ventriküllere hiç sinyal ulaşmayabilir.
QT Aralığı: Ventriküllerin Depolarizasyon ve Repolarizasyon Süresi
QT Aralığı Nedir?
QT aralığı, ventriküllerin elektriksel olarak uyarılması (depolarizasyon) ve tekrar dinlenme durumuna dönmesi (repolarizasyon) için geçen toplam süredir. QRS kompleksinin başlangıcından T dalgasının sonuna kadar olan zaman dilimi olarak ölçülür.
QT Aralığı Nasıl Ölçülür?
- QT aralığı EKG’de milisaniye (ms) cinsinden ölçülür.
- Normal QT süresi:
- Erkeklerde 350 – 450 ms
- Kadınlarda 360 – 460 ms
- Kalp hızına bağlı olarak QT aralığı düzeltilmiş QT (QTc) formülü ile hesaplanır: QTc=QTRRQTc = \frac{QT}{\sqrt{RR}} QTc hesaplaması, kalp hızına bağlı değişiklikleri dikkate alarak daha doğru bir ölçüm sağlar.
QT Aralığının Klinik Önemi
QT aralığındaki değişiklikler aritmiler ve ani kardiyak ölümlerle ilişkilidir.
- Uzun QT Sendromu (LQTS):
- Genetik Uzun QT Sendromu: Kalıtsal olarak geçen ve ölümcül ventriküler taşikardiye neden olabilen bir durumdur.
- İlaçlara Bağlı Uzun QT Sendromu: Antidepresanlar, antiaritmikler ve bazı antibiyotikler QT süresini uzatabilir.
- Hipokalemi, Hipokalsemi, Hipomagnezemi: Elektrolit dengesizlikleri QT süresini uzatabilir.
- Kısa QT Sendromu (SQTS):
- Anormal derecede kısa QT aralığı (˂350 ms) ile karakterizedir.
- Ani kardiyak ölüme neden olabilen bir ritim bozukluğu riskini artırır.
ST Segmenti: Kalp Krizinin Belirlenmesi
ST Segmenti Nedir?
ST segmenti, ventriküllerin tamamen uyarıldığı ve yeniden depolarizasyon sürecine geçtiği zaman aralığıdır. S dalgasının bitiminden T dalgasının başlangıcına kadar olan düz çizgi olarak görülür.
ST Segmentinin Klinik Önemi
ST segmentinin yükselmesi veya çökmesi miyokard enfarktüsü (kalp krizi) ve iskemi gibi ciddi kalp rahatsızlıklarını gösterebilir.
- ST Yükselmesi (ST Elevasyonu):
- Akut Miyokard Enfarktüsü (STEMI): Kalbin kan akışında ani bir kesinti olduğunu ve kalp kasının zarar gördüğünü gösterir.
- Prinzmetal Anjinası: Koroner arterlerde geçici spazmlar nedeniyle oluşur.
- ST Çökmesi (ST Depresyonu):
- İskemi: Kalp kasının yeterince oksijen almadığını gösterir.
- Anjina Pektoris: Geçici göğüs ağrısıyla kendini gösteren bir durumdur.
- Hipokalemi: Düşük potasyum seviyeleri ST segmentinde değişikliklere yol açabilir.
EKG Aralıklarının Teşhis ve Klinik Kullanımı
EKG’de ölçülen PR, QT ve ST değerleri, kalp hastalıklarının erken teşhisinde çok önemli rol oynar.
| Ölçüm | Normal Değer | Anlamı | Anormal Durumlar |
|---|---|---|---|
| PR Aralığı | 120 – 200 ms | Atriyumdan ventriküle iletim süresi | Kalp bloğu, WPW sendromu |
| QT Aralığı | 350 – 460 ms | Ventriküllerin depolarizasyon ve repolarizasyon süresi | Uzun QT sendromu, ani ölüm riski |
| ST Segmenti | İzometrik (düz çizgi) | Ventrikül tam depolarize olmuş durumda | ST elevasyonu (kalp krizi), ST depresyonu (iskemi) |
Sonuç
PR, QT ve ST ölçümleri, kalp ritminin ve elektriksel iletimin sağlıklı olup olmadığını belirlemek için kullanılır. PR aralığındaki değişiklikler iletim bozukluklarını, QT aralığındaki değişiklikler ölümcül aritmileri ve ST segmentindeki değişiklikler kalp krizini işaret edebilir. Bu nedenle EKG’nin doğru yorumlanması, kalp hastalıklarının erken teşhisi için hayati öneme sahiptir.